NGỌC TỈNH LIÊN PHÚ

Ngọc thức giấc liên phú"Ngọc tỉnh liên" là "Hoa sen trong giếng ngọc". Đây là bài phú của Mạc Đĩnh Chi. Ông đỗ Trạng nguyên, khi vào bái yết nhà vua, è cổ Anh Tông thấy tưởng tượng ông thiếu thẩm mỹ quá, không thích cho đỗ. Ông ngay thức thì làm bài bác phú "Ngọc thức giấc liên" nhằm tự ví mình. Bởi hoa sen vốn gồm tiết dỡ thanh cao, không hoa như thế nào sánh được, tuy ngay sát bùn nhưng chẳng hôi tanh mùi bùn; vả lại sen này lại trồng vào giếng ngọc nữa thì sen càng tốt quý biết bao. Ông như sen, dù...

Bạn đang xem: Ngọc tỉnh liên phú


Ngọc tỉnh giấc liên phú"Ngọc thức giấc liên" là "Hoa sen vào giếng ngọc". Đây là bài bác phú của Mạc Đĩnh Chi.Ông đỗ Trạng nguyên, lúc vào bái yết nhà vua, trần Anh Tông thấy hình dungông rất xấu quá, không thích cho đỗ. Ông ngay tức thì làm bài xích phú "Ngọc tỉnh giấc liên" nhằm tựví mình. Bởi vì hoa sen vốn có tiết toá thanh cao, không hoa làm sao sánh được, tuy gầnbùn nhưng mà chẳng hôi tanh mùi bùn; vả lại sen đó lại trồng trong giếng ngọc nữa thìsen càng tốt quý biết bao. Ông như sen, mặc dù có phải nghỉ ngơi vào thực trạng ô trọc cố kỉnh nàothì cũng vẫn duy trì khí máu thanh cao, huống đưa ra ở phải vào trong 1 thời tốt đẹp, vuaminh chánh thì bạn ông càng tốt quý biết mấy. Sen quý nhưng lại phải tất cả ngườisành new biết thưởng thức.Vua đọc bài bác phú của ông mang lại là kiệt tác nên bắt đầu yêu dùng.Dưới đó là bài phú "Ngọc tỉnh giấc liên" dịch ra văn nôm:"Đương lúc lửa hạ, khách cao trai thư thả, lời làn nước biếc, vịnh khúc phùdung; mang lại bến ao trong, dìm câu nhạc phủ. Thốt nhiên bóng ai, áo trắng nón vàng, phấtphơ điệu cốt xương tiên, hớn hở ý thức khác tục. Khách hàng hỏi: tự đâu mà lại?Thưa rằng: từ bỏ núi Hoa san. Khách hàng kéo ghế mời ngồi vồn vã, này dưa ngon trái quýbày ra. Chuyện ngay sát thôi lại chuyện xa, nói cười lơi lả, tiệc hoa tơi bời. Chuyệnxong, bắt đầu hỏi khách hàng rằng: khách đây quân tử ái liên chăng là? Tiện trên đây sẵn cógiống nhà, vẫn từng gìn giữ nâng niu hoa vàng. Nọ đào lý bỉ thô còn kém, kể trúcmai đơn lạnh còn xa; nào đề xuất giống tăng chống câu kỷ, nào đề xuất phường lạc thổmẫu đơn, cũng chẳng bắt buộc đông ly đào cúc, nhưng mà cũng không cửu uyển linh lan;chính là một trong những giống sen thần, đầu non núi Họa giếng đá quý sinh ra. Khách hàng nghe nói:khen núm quý lạ! phải chăng giống hoa cao mười trượng, ngó cong như thuyền,lạnh giá chỉ như băng, ngọt ngon tựa mật, xưa từng nghe tiếng, nay được thực trông.Nghe qua đạo sĩ vui lòng, hoa trong tay áo gi ữ liền tặng ngay đưa. Khách trông thấytrong lòng hồi hộp, cây bút ngũ lăng tay thảo cần ca. Ca rằng:Thủy tinh làm cho mái cung đình,Lưu ly lạc để cần hình cung môn,Pha lê nát nhỏ làm bùn,Minh châu có tác dụng nóc trên cành tưới cây.Hương thơm cất cánh thấu từng mây,Bích thiên âu cũng đê mê tấc lòng.Quế xanh khóc dềnh dang tủi thầm,Tố Nga luống số đông mười phần giận thân.Cỏ dao hái vùng Phương tân,Sông Tương trông ngóng người đẹp dãi dầu.Giữa cái lơ lửng bởi đâu?Non sông đất cũ cớ sao chẳng về?Đành nơi nhận ra quản gì,Thuyền quyên lỡ bước lắm bề gian truân.Một lòng trung chính nghĩa nhân.Lo chi mưa gió, phong trần, tuyết sương!Chỉn e lạt phấn phai hương,Tháng ngày thắm thoát, người đẹp ai hoài.Nghe xong, đạo sĩ than rằng: nói chi bi thảm thiết tha! tề chẳng xem đóa phong thủy nởtrên ao phượng, hoa thược dược mọc trước bệ vàng, cũng là địa vị thanh cao,thanh danh hiển hách, ơn bên trên thánh chúa, mưa móc dồi dào. Vội chi tủi phận hờnduyên, nước non lẩn thẩn toan bề đi đâu? khách nghe nói như tình, như cảm, đemlòng kính chiêu tập xiết bao. Khúc trai đình tay tiên đề vịnh, thơ phong đầu giọng ngọcngâm nga. Nỗi lòng xin giải gần xa, kính dưng một phú hải hà xét xoi. (Bản dịchcủa C... Đ...)Mạc Đĩnh Chi fan làng Lũng Động, huyện Chí Linh (nay thuộc tủ Nam Sách,tỉnh Hải Dương), thông minh giỏi vời, diện mạo khôn xiết xấu xí. Vị cái xấu xí kia màxuýt chút con phố hoạn lộ của ông bị bế tắc; tuy vậy mà cũng nhờ đó, trên đàivăn học, ông để lại mang đến đời một bài phú "Ngọc thức giấc liên" có giá trị.Ông tài năng quá buộc phải đời ông có nhiều giai thoại ngộ nghĩnh nửa thực nửa hư. Ôngđược fan tôn sùng là "Lưỡng quốc Trạng nguyên". Bởi vì ông đỗ Trạng nguyên ởnước nhà, rồi đi sứ quý phái Tàu, ông lại được vua Tàu sau khoản thời gian xem văn ông lại cầmviết phê là Trạng nguyên nữa.Thật là chuyện nửa tin nửa ngờ.Nguyên ông đi sứ lịch sự Tàu đời nhà Nguyên. Khi vào triều, vừa gặp mặt người ngoạiquốc dưng nhà vua một cây quạt. Vua bảo ông làm cho một bài minh (một thể vănngày xưa) nhằm đề vào quạt. Ông cầm cây bút viết ngay:Lưu kim thước thạch, thiên địa vi lôNhĩ ư tứ thời hề, Y, Chu cự nho.Bắc phong kỳ lương, vũ tuyết tái đồ,Nhĩ ư tứ thời hề, Di, Tề ngã phu,Y! Dụng bỏ ra tắc hành, xã bỏ ra tắc tàngDuy xẻ dữ nhĩ hữu thị phù!Nghĩa là:"Vàng rã đá tan, trời đất như lò lửa, khi đó ngươi được như Y Doãn, Chu cônglà bực cự nho.Gió bấc thờ ơ mưa tuyết đầy đường, lúc ấy ngươi yêu cầu như Bá Di, Thúc Tề làkẻ bị đói.Ôi! cần sử dụng thì làm, bỏ thì cất,Ta thuộc ngươi cũng giống như nhau chăng?"Quần thần bên Nguyên thấy bài xích minh cho là hay, cực kì khen ngợi. Có truyệnchép: trường đoản cú chữ "Y" trở xuống, vua Nguyên phê 4 chữ "Lưỡng quốc Trạng nguyên".Ông đi sứ tàu, vị trời mưa gió buộc phải đến quan ải trễ. Quân nhân đã đóng góp cửa. Dẫu vậy muốnthử tài sứ Việt, quan lại Tàu chuyển một vế câu đối xuống nhằm ông đối. Vế rằng:"Quá quan trì, quan liêu quan bế, nguyện quá khách quá quan"Nghĩa: "Qua ải chậm, cửa quan đóng, xin khách qua qua ải".Ông ngay tức khắc đối:"Xuất đối dị, đối đối nan, thỉnh tiên sinh trên đối"Nghĩa: "Ra đối dễ, đối lại, khó, xin mời tiên sinh đối trước".Người Tàu phục tài xuất hiện quan cho qua.Một quan Tể tướng nhà Nguyên mời ông vào phủ, cùng ngồi đàm luận. Trong phủcó treo một bức trướng thêu con chim sẻ vàng (hoàng tước) đậu bên trên cành trúc.Thêu khéo đẹp nhất quá, ông tưởng là chim thật, bước đến đưa tay bắt. Bạn Nguyêncười ầm lên. Ông lập tức kéo ngay lập tức bức trướng xé toang ra. Chúng lấy có tác dụng lạ hỏi. Ôngnói:- Tôi nghe tín đồ ta họa bức mai tước (cây mai với chim sẻ) thì có, chớ chưa thấyhọa bức trúc tước đoạt (cây trúc và chim sẻ) bao giờ. Vả chăng trúc là quân tử, tước làtiểu nhân, ni bức trướng thêu trúc tước, ấy là mang lại tiểu nhân đứng trên quân tử.Tôi sợ e quân tử đạo tiêu, hạ nhân đạo trưởng, tức là quân tử suy nhưng mà tiểu nhânthịnh, cho nên vì thế tôi vì chưng Thánh triều nhưng trừ đi đó.

Xem thêm: Sinh Năm 2022 Là Năm Gì, Mệnh Gì? Sinh Con Năm 2022 Giờ Nào Tốt?

Bọn chúng nghe khôn cùng lấy có tác dụng phục.Nhưng cũng tương đối vô lý.Ai đời sứ thần một nước dù là nước bé dại đi nữa cũng chính là sứ thần, lỡ đi trễ mà chúngđóng cửa quan quan cấm đoán vào, rồi ra câu đối ... Ông Trạng của một nước cho dù lànước nhỏ tuổi nhưng nước ấy đã từng có lần phá Tống, bình Chiêm, vậy mà quan sát tranh thêulại tưởng là thật; rồi giữa lúc thảo luận với vị Tể tướng thuộc quan khách hàng lại bỏchạy chụp chim, thì thật là dở hơi hết chỗ nói.Họa chăng, ông Trạng vn thẳng thắn phê bình tranh Tàu trước vị Tể tướngnước Tàu, rồi fan sau thêm nhưn nhị vào cho vui câu truyện gồm tính giải pháp khôihài chăng?