khoảng chừng vài chục năm trước, tôi vẫn tìm ra nguồn gốc xuất xứ của câu ca dao “Con cò lặn lội kè sông / Gánh gạo gửi chồng, tiếng khóc thủ thỉ / bạn nữ về nuôi dòng cùng nhỏ / Để cho anh chẩy quốc gia Cao Bằng”.
Đấy là câu ca dao lưu lại dấu ấn một cuộc tiễn đưa chồng của người vk lính nghỉ ngơi thời công ty Mạc, mở ra ở cuối thế kỷ 16. Trước quyền lực lớn mạnh của nhà Lê-Trịnh, đồng thời là việc yếu hèn của vua Mạc Mậu Hợp, đơn vị Mạc thất thủ. Theo lời khuyên răn của Trạng Trình “Cao Bình mặc dù thiểu, sổ cụ khả lưu” (Cao Bình tuy nhỏ, nhưng hoàn toàn có thể nương thân được mấy đời), nhà Mạc rút chạy lên miền núi phía Bắc, mãi mãi thêm được mấy chục năm nữa. Thực ra, Cao bằng vốn là Cao Bình. Đến đời vua quang đãng Trung, Cao Bình được đổi là Cao Bằng, nhằm kiêng húy vua quang Trung. Nguyễn Huệ còn có tên là Nguyễn Văn Bình…
Còn cái câu “Giặc bên Ngô không bởi bằng cô mặt chồng”, nguồn gốc từ đâu?
Ca dao xưa bao gồm câu:
“Ru con, con ngủ cho lành,
Để bà bầu gánh nước rửa bành nhỏ voi.
Bạn đang xem: Giặc ngô
Muốn coi, lên núi cơ mà coi,
Coi bà Triệu Ẩu cưỡi voi tiến công cồng”…
Mấy câu ca dao vừa dẫn, là nói về người thanh nữ lừng danh Triệu Thị Trinh (Triệu Ẩu, Triệu Trinh Nương, xuất xắc Triệu Quốc Trinh) đấy.
Triệu Thị Trinh (gọi tắt là Bà Triệu, tên đường, thương hiệu phố Hà Nội, trung trọng tâm quận hoàn Kiếm ngày nay). Triệu Ẩu (226-248 SCN) là em gái viên thị xã lệnh Triệu Quốc Đạt, quê làm việc quận Cửu Chân (nay là buôn bản Định Công, huyện Yên Định, tỉnh giấc Thanh Hóa). Tương truyền, Triệu Ẩu là một cô nàng xinh đẹp, ham mê võ nghệ, tất cả chí mập khác thường. Dân gian bảo rằng người phụ nữ tài dung nhan như vậy, sao không đem một anh chàng nào đó thuộc loại danh gia vọng tộc, để hưởng phúc nóng suốt đời. Tuy vậy Triệu Ẩu tuyên bố: “Tôi ý muốn cưỡi cơn gió mạnh, đấm đá ngọn sóng dữ, chém cá kình ở biển cả Đông, tấn công đuổi giặc Ngô, tháo ách quân lính cho dân, chứ không thích khom sống lưng làm tỳ thiếp cho những người ta”! Theo dân gian, bởi bất hòa cùng với bà chị dâu ngang ngược, Triệu Ẩu thịt bà chị dâu (vợ Triệu Quốc Đạt), rồi vứt nhà ra sống sinh sống chân núi Tùng (Núi Nưa), khu vực Phú Điền, ni là xóm Triệu Lộc, huyện Hậu Lộc, tỉnh giấc Thanh Hóa. Ở đây, Triệu Ảu thu nạp thanh niên tuấn tú, chế tạo lực lượng vũ trang, nhằm mục đích chống lại ách áp bức của giặc Ngô.
Vậy giặc Ngô ở đấy là giặc Ngô nào? Đối chiếu, móc nối các chi tiết lịch sử, bắt đầu hay rằng, khi Thái thú Sĩ Nhiếp từ è cổ (226 SCN), thì thuộc năm đó, sinh hoạt quận Cửu Chân lại ra đời một thiếu nữ lưu kiệt xuất. Đó đó là Triệu Thị Trinh. Đấy là một trong sự ngẫu nhiên chăng, tuyệt là một cụ thể có ý nghĩa “trời đặt”? Giặc Ngô, tức tên gọi bầy thống trị của Tôn Quyền làm việc thời Tam Quốc. Ba nước Ngụy (Tào Tháo), Thục (Lưu Bị), Ngô (Tôn Quyền) tranh cường tranh bá. Đông Ngô bởi vì Tôn Quyền chỉ chiếm giữ. Khi Sĩ Nhiếp mất, Tôn Quyền nhân thời cơ này sai tướng Lã Đại lừa bắt cùng giết bị tiêu diệt cả gia tộc Sĩ Nhiếp làm việc thành Luy lâu (Thuận Thành, tỉnh tỉnh bắc ninh ngày nay), chiếm lấy vùng đất Giao Châu. Từ bỏ đó, Giao Châu trực thuộc quyền giai cấp của Đông Ngô. Quận Cửu Chân, tương tự với thuật ngữ văn minh ngày nay, là vùng đất khí hậu Xích đạo với nhiệt đới, gồm đất đai tỉnh giấc Thanh Hóa và một trong những phần tỉnh ninh bình ngày nay.
Giặc Ngô kẻ thống trị Giao Châu, gây ra biết bao tội ác. Chúng vô cùng tàn bạo, cho nên vì vậy dân ta vô cùng căm ghét chúng. Câu phương ngôn “Giặc bên Ngô không bằng bà cô bên chồng”, phải chăng là có xuất xứ từ mẩu chuyện cô Triệu Ẩu, em gái Triệu Quốc Đạt giận dữ giết bị tiêu diệt bà chị dâu, rồi dựng cờ khởi nghĩa chống giặc Ngô tuyệt chăng? Về sau, lời nói này đã tự nhiên và thoải mái bước vào đời sống văn hóa truyền thống dân gian, nhằm chỉ những “bà cô mặt chồng” đanh đá, cay nghiệt, đáng sợ, khiến các bà chị dâu bắt buộc nể vì, cần chịu nhún nhường hay chăng? quanh đó ra, với cô Triệu Ẩu, thì này còn được xem là một sự so sánh sự gan góc của một nữ tướng xinh đẹp, với bọn giặc Ngô hung ác mà yếu nhát?
Tuy nhiên, có chủ ý ngờ rằng Triệu Ẩu đã kế thừa được cơ nghiệp của fan anh là quan Tri huyện Triệu Quốc Đạt. Một mình Triệu Ẩu ko đủ đại lý vật chất và uy danh, để thiết lập cấu hình được lực lượng phòng chiến chủ quyền chống quân Ngô. Tôi đống ý ý loài kiến này, thực tế và kỹ thuật hơn, cho nên vì thế đáng tin hơn. Nhì Bà Trưng, đầu công nguyên, mẫu dõi vua Hùng, vợ quan tri huyện Châu Diên dựng cờ khởi nghĩa, đã và đang có sẵn cơ vật dụng của ck mình là Thi Sách đấy chứ. Đã sẵn có quân binh, lương thực, thì mới hoàn toàn có thể đứng lên dựng cờ khởi nghĩa được.
Tướng Lã Đại của Đông Ngô, sau khi lừa bắt giết mổ được mấy người đàn ông của Sĩ Nhiếp, được phong làm cho Trấn nam giới tướng quân, tước đoạt Phiên Ngung hầu. Phiên Ngung, tức kinh đô nước phái mạnh Việt thời Triệu Vũ Đế, ni là thành phố Quảng Châu, tỉnh Quảng Đông. Lã Đại là 1 viên tướng những mưu lược. Do ảnh hưởng cuộc khởi nghĩa của Triệu Ẩu đã lan ra tới cả Giao Châu, yêu cầu hắn tra cứu kế sách dẹp yên cuộc khởi nghĩa đang mạnh mẽ dần lên sống Cửu Chân, trừ hậu họa. Lã Đại sai fan dụ hàng, hẹn phong mang đến Triệu Ẩu là “Lệ Hải Bà Vương”, nghĩa là “Nữ Vương xinh đẹp vùng ven biển”. Sử trung hoa chép rằng cuộc nổi dậy của Triệu Ẩu ở Cửu Chân, “làm cả Giao Châu chấn động”.
Thực ra, do giặc Ngô tàn bạo đến mức quan trọng chịu nổi, Triệu Ẩu khuyên răn anh Triệu Quốc Đạt khởi bình kháng lại. Quân khởi nghĩa chiếm vùng rừng núi yên Định, rồi không ngừng mở rộng dần xuống vùng dưới ven biển. Chẳng bao lâu, Triệu Quốc Đạt nhỏ bệnh rồi chết. Những tướng nhận biết Triệu Ẩu tài năng quân sự, tôn Triệu Ẩu là “Nhụy Kiều tướng tá quân”, làm chủ cuộc chiến đấu.
Xem thêm: Soạn Bài Tục Ngữ Về Con Người Và Xã Hội (Siêu Ngắn), Soạn Bài Tục Ngữ Về Con Người Và Xã Hội
Dân gian vào vùng rất ưa chuộng người người vợ tướng oai vệ hùng, cưỡi voi trắng một ngà, vung kiếm dài xung trận dũng mãnh, khiến giặc Ngô kinh sợ. Lợi dụng địa thế núi sông hiểm trở, có rừng tùng bịt chắn, nghĩa binh Bà Triệu chiến tranh ngoan cường. Hình ảnh Bà Triệu được khắc họa, như một biểu tượng vừa oai nghiêm phong, vừa lộng lẫy, “Thiên thu trường tìm dữ nhật quang” (Ngàn năm, ngôi trường kiếm thuộc mặt trời sáng sủa mãi).
Nhận thấy quan trọng phải dập tắt ngay cuộc nổi lên của Bà Triệu, Đông Ngô (Tôn Quyền) phải cử Lục Dận, một viên tướng xuất sắc (cháu Lục Tốn, kẻ đã vượt mặt Lưu Bị ngơi nghỉ trận Hào Đình), sang lãnh đạo quân Ngô, rứa Lã Đại. Lục Dận được thăng chức thứ sử Giao Châu, An nam giới Hiệu úy, thống lĩnh tám ngàn quân giỏi nhất tiến tiến công nghĩa quân Triệu Ẩu. Lục Dận dùng vàng bạc, dụ dỗ một trong những thủ lĩnh, phân chia rẽ nội cỗ nghĩa quân, rồi đem đại quân bao vây núi Nưa. Cuộc chiến đấu của Bà Triệu lâm vào cảnh thế bị cô lập, ở đầu cuối thất bại. Bà Triệu rút gươm tự vẫn. Ba đồng đội nhà bọn họ Lý, tướng lĩnh quân khởi nghĩa, chôn cất Triệu Ẩu, rồi cùng cả nhà tự sát. Cuộc khởi nghĩa xong xuôi vào năm 248 SCN, lúc ấy, Triệu Thị Trinh bắt đầu 23 tuổi đời…
Tầm vóc một cuộc khởi nghĩa tuy nhỏ, nhưng ý nghĩa của tinh thần quật cường của Bà Triệu, thì to vô cùng!